Kolegiata Najświętszej Maryi Panny Bolesnej i św. Aniołów Stróżów z jej charakterystyczną strzelistą sylwetką, od ponad stu lat stanowi centralny punkt religijnego i społecznego życia miasta. W tym roku, wspólnota parafialna z wielką dumą świętuje 120. rocznicę konsekracji tej neogotyckiej perły architektury.

Z dziejów budowy kolegiaty

Historia kolegiaty zaczyna się długo przed jej obecnym wyglądem. Już w 1428 roku na jej miejscu istniał kościół św. Michała Archanioła, będący duchowym centrum dla rosnącej wspólnoty.

W obliczu industrializacji i napływu górników z hrabstwa kłodzkiego w drugiej połowie XIX wieku, starą świątynię zastąpiła potrzeba większej, zdolnej pomieścić rosnącą liczbę wiernych. Projekt nowego kościoła, który rozpoczęto budować w 1898 roku, powierzono Alexisowi Langerowi, jednemu z ostatnich wielkich niemieckich architektów neogotyckich.

Głównym budowniczym był ówczesny proboszcz ks. Paul Ganse, kanonik honorowy, archiprezbiter wałbrzyski (odpowiednik dziekana) i proboszcz Wałbrzycha w latach 1896-1928.

 

Dzięki determinacji i wizji ks. Ganse, ta imponująca budowla została wybudowana jako symbol wiary i społeczności lokalnej. Projekt, który przetrwał próbę czasu, zachwyca zarówno wiernych, jak i miłośników architektury swoją majestatycznością i historią.

Finansowanie i zaangażowanie społeczności

Zakrojone na szeroką skalę gromadzenie funduszy na budowę kościoła odbywało się zarówno wśród darczyńców prywatnych, w tym od książąt: pszczyńskiego i żmigrodzkiego, jak i z fundacji parafian (tzw. kirchbauverein). Fundusze na budowę kościoła wyłożył także książę biskup wrocławski Georg von Kopp. W międzyczasie liturgię przeniesiono do tymczasowego kościoła, co umożliwiło nieprzerwaną opiekę duchową nad wiernymi. Konsekracja kościoła, która odbyła się w 14 maja 1904 roku, była kulminacją wielkiego dzieła wspólnoty. Uroczystego poświecenia świątyni dokonał wspominany już kard. Georg von Kopp z Wrocławia.

Więcej starych zdjęć Kolegiaty z przedwojennego Wałbrzycha na portalu “nam! wałbrzych.naszemiasto.pl” – kliknij tutaj

Architektura i wyposażenie

Kolegiata wyróżnia się nie tylko rozmiarami – jej długość to 60 metrów, szerokość 30 metrów, a wysokość nawy głównej to 22 metry, ale również bogatym, neogotyckim wnętrzem. Centralne miejsce zajmuje wysoka wieża zwieńczona hełmem, dominująca nad miastem oraz trzynawowa hala z nakryciem sklepieniem sieciowym. Wyposażenie wnętrza, także zaprojektowane przez Langera, obejmuje witraże, które doświetlają wnętrze, tworząc efekt lekkości i przestronności. Wartość historyczną i artystyczną podnoszą epitafia oraz rzeźbione płyty z poprzedniego kościoła, mieszczące się w świątyni.

Więcej informacji o architekturze Kolegiaty  na portalu “wienerberger.pl ” – kliknij tutaj

Rola kolegiaty w życiu diecezji

Przez lata kościół pełnił wiele funkcji, służąc nie tylko jako miejsce kultu, ale również jako centrum ważnych wydarzeń diecezjalnych. W 2000 roku otrzymał status kościoła Jubileuszowego, a dekadę później decyzją pierwszego biskupa świdnickiego bp Ignacego Deca 3 maja 2010 roku, kościół został podniesiony do rangi kolegiaty. Dodajmy, że przy powoływaniu nowych diecezji, legnickiej w 1992 roku i świdnickiej w 2004 roku, kościół był rozważany jako kościół katedralny. Przy powoływaniu trzeciej diecezji na Dolnym Śląsku w 2004 roku, wałbrzyska świątynia była rozważana jako siedziba biskupa diecezjalnego. Pierwotnie miała to być to diecezja wałbrzysko-nyska, następnie sugerowano nazwę sudecka, ostatecznie podjęto decyzję o ustanowieniu diecezji świdnickiej ze stolicą w Świdnicy.

Znaczenie duchowe i kulturowe

Kolegiata Świętych Aniołów Stróżów nie jest tylko miejscem modlitwy, ale też symbolem trwałości i ciągłości duchowej Wałbrzycha.

W każdym kamieniu jej murów kryje się historia miasta i jego mieszkańców, którzy przyczynili się do jej powstania. Świętując 120-lecie konsekracji 04.05.2024 parafia nie tylko przypomina o bogatej przeszłości, ale również patrzy w przyszłość, kontynuując misję służby Bogu i ludziom.

Parafia obecnie

– Nasza parafia liczy 10 200 mieszkańców, w tym około 8 000 wiernych, a wskaźnik uczestnictwa wiernych w niedzielnych Mszach świętych wynosi 10%. Teren parafii zamieszkują w dużej mierze osoby w podeszłym wieku. Istotny odsetek młodzieży i małżeństw opuszcza tren parafii w poszukiwaniu lepszych warunków bytowych – mówił dla „w akcji” ks. proboszcz Wiesław Rusin.

Jako duży pozytyw w parafii, jej gospodarz podkreślił intensywnie prowadzoną przez duszpasterzy formację dorosłych, młodzieży i dzieci, co wypływa na ożywienie więzi wiernych z parafią i kapłanami. Warto też podkreślić, że wałbrzyska kolegiata jest centralnym miejscem kultu w mieście, dlatego w kościele odbywają się uroczystości o charakterze społeczno-patriotycznym.

Ks. Rusin podkreślił także ważną rolę przedsięwzięć gospodarczych, takich jak remont elewacji świątyni, czy domu katechetycznego, plebani, kaplicy na cmentarzu wraz z chodnikami oraz remont wieży kościoła, fresków wewnątrz świątyni, które nie mogłyby się odbyć, gdyby nie wielka życzliwość i hojność ludzi dobrej woli, zwłaszcza naszych parafian.

Dodajmy, że parafia sprawuje opiekuję nad wałbrzyskim sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, gdzie w każdą środę w samo południe Eucharystię sprawują kanonicy wałbrzyskiej kolegiaty.

Msza święta także jest sprawowana w każdą sobotę o godz. 8.00. Raz w miesiącu odprawiane są Msze święte dla mniejszości niemieckiej, czy Msze święte w rycie trydenckim.

Do 2022 roku na terenie parafii znajdował się dom sióstr elżbietanek. Po 157. latach pobytu sióstr w Wałbrzychu zgromadzenie zlikwidowało placówkę, przekazując dom zakonny na rzecz diecezji świdnickiej.

Aktualnie w parafii posługuje czterech kapłanów. Obecnego proboszcza ks. kan. Wiesława Rusina wspierają księdza wikariusze: ks. Daniel Kołodziejczyk oraz ks. Mirosław Benedyk. Ważne miejsce we wspólnocie parafialnej zajmuje także proboszcz senior ks. prał. Bogusław Wermiński, służący pomocą duszpasterską.